Thế hệ Z (hay Gen Z) hiện chiếm 30% dân số thế giới và dự kiến sẽ chiếm 27% lực lượng lao động vào năm 2025. Điều này tất yếu sẽ tạo ra những ảnh hưởng lớn trong thị trường lao động ở hiện thời và tương lai. Trong tư cách là những người sử dụng lao động, các doanh nghiệp cần có sự hiểu biết nhất định về gen Z để biết cách thu hút và giữ chân thế hệ tài năng tiếp theo. 

Gen Z được mệnh danh là thế hệ “toàn cầu đầu tiên”

Gen Z là thuật ngữ dùng để chỉ nhóm người được sinh ra trong giai đoạn nửa cuối những năm 90 đến những năm đầu của thập niên 2010. Khác với các thế hệ trước, các cá nhân gen Z là những người sinh ra và lớn lên cùng công nghệ, kỹ thuật số. Đây cũng là thế hệ được kỳ vọng sẽ thay đổi thế giới ở nhiều khía cạnh. Với khả năng tiếp xúc và truy cập thông tin vô hạn, gen Z thường xuyên sử dụng công nghệ để giao tiếp, cộng tác và xây dựng ý tưởng trong công việc.

Họ có khả năng tiếp cận với vô số kiến thức về các phương thức, phong cách làm việc đa dạng, linh hoạt và tiện nghi. Theo khảo sát của McKinsey, chỉ 9% gen Z ở Việt Nam muốn làm việc toàn thời gian tại văn phòng. Việc hiện đại hóa trang web tuyển dụng, tạo dựng phong cách làm việc tối ưu, linh hoạt… sẽ thu hút nhiều ứng viên gen Z hơn. Trong đó, văn phòng hybrid (mô hình làm việc kết hợp với hình thức làm việc tại văn phòng, tại nhà hay tại bất cứ không gian nào thuận tiện, cho phép nhân sự làm việc từ mọi nơi) được Nghiên cứu Stanford đánh giá sẽ thu hút và giữ chân nhân tài hữu hiệu, bất kể họ ở độ tuổi gen Z hay những thế hệ trước đó, bởi khả năng nâng cao mức độ hài lòng, gắn kết và cam kết với công việc.

Gen Z là thế hệ chấp nhận thử thách phát triển và thăng tiến

Có một số nhận định cho rằng gen Z đã nổi lên như một thế hệ thực dụng, không thích rủi ro, được thúc đẩy bởi tiền lương và sự ổn định công việc. Tuy nhiên điều này không thực sự đúng. Dữ liệu từ cuộc khảo sát ứng viên gen Z trên trang Ripple Match cho thấy, sự phát triển nghề nghiệp đặc biệt quan trọng đối với gen Z và việc thiếu khả năng thăng tiến có thể làm tăng xu hướng họ “nhảy việc” trong một vài năm.

 Tầm quan trọng của khả năng thăng tiến và phát triển nghề nghiệp vốn vượt xa những thứ như: uy tín của công ty, chế độ đãi ngộ, sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống… đã cho thấy rằng gen Z là thế hệ sẵn sàng chấp nhận thử thách để thăng tiến trong năng lực và sự nghiệp. Thế hệ Z ưu tiên những công việc mà họ có thể mở rộng kỹ năng và kinh nghiệm của mình. 

 Điều này có nghĩa là các nhà tuyển dụng cần giữ chân nhân tài thông qua việc thúc đẩy sự phát triển cá nhân. Nếu ứng viên gen Z không cảm thấy họ đang được trao cơ hội phát triển nghề nghiệp hoặc không nhìn thấy con đường rõ ràng để thăng tiến, họ có thể rời đi để tìm kiếm các cơ hội đó ở những nơi khác.

Gen Z là thế hệ chú trọng sự đa dạng và hòa nhập

Sự đa dạng, hòa nhập thuộc về những giá trị cốt lõi của Thế hệ Z và cách các doanh nghiệp thể hiện những giá trị này sẽ ảnh hưởng đến khả năng thu hút và giữ chân toàn bộ thế hệ nhân tài gen Z. Không có gì ngạc nhiên khi nhiều ứng viên và nhân viên thuộc thế hệ gen Z tìm việc và mong muốn làm việc cho các công ty coi trọng sự đa dạng, bình đẳng và hòa nhập. Theo một cuộc khảo sát từ Moster, 83% ứng viên gen Z cho biết cam kết của công ty về sự đa dạng và hòa nhập là rất quan trọng.

Mỗi thế hệ sẽ có đặc điểm, nhu cầu và mục tiêu riêng. Việc nuôi dưỡng một nền văn hóa doanh nghiệp tôn trọng sự đa dạng là rất quan trọng để thu hút và giữ chân nhân tài gen Z trong thị trường việc làm ngày càng hội nhập và cạnh tranh như ngày nay. Doanh nghiệp cần phải tạo một môi trường trong đó tất cả nhân viên thuộc đa thế hệ đều có thể được gắn bó, được truyền cảm hứng để cùng học hỏi, làm việc và phát triển đồng bộ.

Gen Z là thế hệ biết thiết lập “ranh giới”

Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, gen Z là thế hệ căng thẳng nhất. Lớn lên trong thời đại gia tăng căng thẳng và lo lắng từ mạng xã hội, gen Z rất chú ý đến sức khỏe tinh thần và đang tích cực nâng cao nhận thức về vấn đề này. Họ là thế hệ biết thiết lập ranh giới khá rõ ràng giữa công việc và cuộc sống, bằng cách từ chối “văn hóa hối hả” và làm việc ngoài giờ. Bởi việc phân ranh để đảm bảo chất lượng cho đời sống tinh thần mà nhiều thành viên thuộc thế hệ gen Z đã gắn liền với nhiều miêu tả tiêu cực như: không nhạy bén, lười nhác, thiếu quy củ…

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã chuyển đổi hỗ trợ thế hệ Z bằng cách cung cấp lịch làm việc trực tiếp/từ xa kết hợp, cho phép nhân viên nghỉ những ngày chăm sóc sức khỏe tinh thần và thực hiện tuần làm việc bốn ngày. Thực tế cho thấy, việc từ chối văn hóa hối hả hay làm việc ngoài giờ đã được lan truyền và ủng hộ không chỉ bởi cộng đồng gen Z, mà còn bởi đa dạng các thế hệ trên nhiều phương tiện truyền thông. 

Điều này cho thấy việc thiết lập ranh giới để cân bằng cuộc sống và phát triển bản thân lành mạnh là một khuynh hướng tất yếu trong xã hội hiện đại. Thế hệ Z chính là thế hệ nhạy bén trong việc tái định hình văn hóa làm việc của họ và góp phần cải thiện văn hóa làm việc của cộng đồng.

Gen Z là thế hệ sống theo nguyên tắc khởi nghiệp

Được xem là thế hệ “đi đầu xu hướng”, gen Z nhận thức mạnh mẽ về việc tạo dựng thương hiệu cá nhân, cũng như mong muốn tự mình tìm hướng đi mới đầy khác biệt. Khác với những thế hệ trước, thế hệ Z tỏ ra vô cùng độc lập trong định hướng nghề nghiệp của bản thân. Sinh viên gen Z sẵn sàng đầu quân cho các công ty khởi nghiệp hoặc tự kinh doanh riêng, không ngần ngại làm các công việc tự do (freelancer), hay tại các tổ chức phi lợi nhuận để thể hiện khuynh hướng rõ ràng của các “nhà hoạt động xã hội tương lai”.

Ngay cả khi gen Z không làm việc tại một công ty khởi nghiệp, họ vẫn muốn làm việc cho một công ty thể hiện các nguyên tắc khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Họ muốn thoát khỏi những nhiệm vụ và trách nhiệm cứng nhắc, hướng tới việc học những kỹ năng mới và đảm nhận nhiều vai trò khác nhau. 

Vì nhiều người thuộc gen Z là những người mới tham gia vào lực lượng lao động và vẫn đang tìm hiểu sở thích và kỹ năng độc đáo của bản thân, nên họ mong muốn tìm những nhà tuyển dụng chấp nhận tính đa chiều, không ngại thử những điều mới và áp dụng phương pháp tiếp cận thực tế. Họ muốn có cảm giác tự chủ trong sự nghiệp của mình và tìm kiếm những công ty cho phép họ bày tỏ những gì họ quan tâm và trao cho họ những cơ hội phù hợp.

Thế hệ Z đã có tác động tích cực đến lực lượng lao động và hoạt động kinh doanh của xã hội. Họ chính là lực lượng nhân sự nòng cốt mới của công ty trong tương lai. Việc thấu hiểu và đáp ứng những kỳ vọng của gen Z, cũng như những kỳ vọng của mỗi thế hệ khác nhau, sẽ đóng góp quan trọng cho sự nghiệp phát triển của doanh nghiệp.