Từ 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH theo quy định mới của Luật BHXH 2024. Bài viết này, terra hướng tới các chủ hộ kinh doanh, chủ doanh nghiệp nhỏ đang muốn hiểu rõ nghĩa vụ đóng BHXH, giúp bạn nắm vững quy định, biết cách tính mức đóng và tận dụng tối đa quyền lợi an sinh xã hội.
Từ 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH theo quy định mới
Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) năm 2024, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, đã bổ sung chủ hộ kinh doanh vào nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Theo khoản 1 Điều 2 Luật BHXH 2024, chủ hộ kinh doanh, chủ doanh nghiệp tư nhân, người quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã,… kể cả không hưởng tiền lương sẽ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Việc mở rộng này nhằm đảm bảo bình đẳng về quyền lợi an sinh xã hội và nâng cao tính bền vững của quỹ BHXH.
Cập nhật mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh và lao động năm 2025
Cũng theo Luật BHXH 2024, từ ngày 01/07/2025, chủ hộ kinh doanh phải tham gia bhxh bắt buộc nếu có sử dụng lao động. Dưới đây là các loại bảo hiểm phải đóng:
- Bảo hiểm y tế;
- Bảo hiểm xã hội bắt buộc (Quỹ hưu trí & tử tuất và Quỹ ốm đau & thai sản);
Mức đóng BHXH được tính trên tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH. Từ 01/07/2025, mức đóng cho các đối tượng sẽ là:
| Đối tượng | Quỹ hưu trí & tử tuất | Quỹ ốm đau & thai sản | Quỹ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp | Quỹ BHTN | Quỹ BHYT |
| Chủ hộ kinh doanh | 22% | 3% | – | – | 4,5% |
Bảng 1. Mức đóng bảo hiểm xã hội chủ hộ kinh doanh theo quy định mới
Tỷ lệ nêu trên được áp dụng trên mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, nhưng phải tuân theo giới hạn pháp luật: không thấp hơn mức tham chiếu đóng BHXH (năm 2025 là 2,34 triệu đồng/tháng) và không vượt quá 20 lần mức tham chiếu này, theo quy định tại Điểm d, Khoản 1, Điều 31 Luật BHXH 2024.
Do đó, kể từ ngày 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh có thể lựa chọn mức đóng BHXH bắt buộc trong phạm vi:
- Mức tối thiểu: 2.340.000 đồng/tháng.
- Mức tối đa: 46.800.000 đồng/tháng.
Mức đóng BHXH cho người lao động làm việc hộ tại hộ kinh doanh
Nếu hộ kinh doanh có thuê lao động, người sử dụng lao động (chủ hộ) phải đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động theo mức hiện hành. Đây là nghĩa vụ pháp luật và là cơ sở để người lao động được hưởng chế độ khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và về hưu.
Mức đóng BHXH bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh
Chủ hộ kinh doanh sẽ tự đóng toàn bộ phần BHXH và BHYT của mình:
Mức đóng = Tỷ lệ quy định × tiền lương tháng (do chủ hộ đăng ký với cơ quan BHXH nhưng không thấp hơn mức tham chiếu tại thời điểm đóng). |
Chủ hộ kinh doanh không đóng BHXH bị phạt thế nào?
Căn cứ Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, hành vi không đăng ký tham gia BHXH bắt buộc cho bản thân hoặc người lao động sẽ bị xử phạt. Ngoài ra còn có quy định về tiền chậm đóng tại Điều 40, 41 Luật BHXH năm 2024.
| Hành vi vi phạm | Mức phạt tiền |
| Người lao động có hành vi thỏa thuận với người sử dụng lao động không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp, tham gia không đúng đối tượng hoặc tham gia không đúng mức quy định. | 500.000 -1.000.000 đồng |
| Người sử dụng lao động chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp; Người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đúng mức quy định mà không phải là trốn đóng; Người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp mà không phải là trốn đóng; Người sử dụng lao động chiếm dụng tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động. | 12% – 15% tổng số tiền phải đóng BHXH, tối đa 75 triệu đồng |
| Người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; Người sử dụng lao động sửa chữa, làm sai lệch văn bản, tài liệu trong hồ sơ đề xuất được áp dụng mức đóng thấp hơn mức đóng bình thường vào Quỹ Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. | 50.000.000 – 75.000.000 đồng |
Hồ sơ đăng ký tham gia BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH và Quyết định 490/QĐ-BHXH (sửa đổi, bổ sung một số quy trình và biểu mẫu), chủ hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH cần chuẩn bị các hồ sơ dưới đây:
| Hồ sơ | Mục đích | Tải mẫu |
| Tờ khai TK1-TS | Đăng ký hoặc điều chỉnh thông tin BHXH/BHYT | TK1-TS |
| Tờ khai TK3-TS | Tờ khai đơn vị tham gia, điều chỉnh bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế | TK3-TS |
| Danh sách tham gia BHXH, BHYT D02-TS | Kê khai NLĐ làm việc tại hộ (nếu có) | D02-TS |
| Giấy tờ chứng minh chủ hộ | Xác định bạn thực sự là chủ kinh doanh | |
| CMND/CCCD | Xác minh nhân thân | |
| Giấy ủy quyền (nếu thuê bên thứ ba) | Cho phép terra hoặc đơn vị khác nộp hộ |
Bảng 3.Hồ sơ cần thiết cho chủ hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH
Hướng dẫn quy trình đăng ký BHXH lần đầu cho hộ kinh doanh
Ở lần đầu đăng ký, chủ hộ kinh doanh tham gia bhxh bắt buộc thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ theo danh mục trên;
- Bước 2: Nộp hồ sơ tại cơ quan BHXH quận/huyện nơi đặt trụ sở hoặc nộp online qua Cổng dịch vụ công BHXH Việt Nam. Cụ thể:
- Cách 1: Nộp trực tuyến qua Cổng dịch vụ công BHXH Việt Nam:
Lưu ý: với cách làm này, chủ hộ kinh doanh cần có chữ ký số để xác nhận khi nộp hồ sơ.
- Đăng nhập Cổng Dịch vụ công BHXH -> mục Thu, sổ -> thẻ -> chọn dịch vụ Đăng ký tham gia, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT.
- Tải lên TK3-TS, D02-TS, TK1-TS (file PDF/Excel theo hướng dẫn), ký số và gửi.
- Theo dõi trạng thái xử lý, bổ sung nếu được yêu cầu qua mục “Tra cứu hồ sơ”.
- Cách 2: Nộp trực tiếp/bưu chính
- In, ký, đóng dấu hồ sơ;
- Nộp tại BHXH quận/huyện nơi đặt địa điểm hộ hoặc gửi qua bưu chính công ích. Thành phần hồ sơ và thẩm quyền tiếp nhận/giải quyết được quy định tại Quyết định 595/QĐ-BHXH (và các quyết định sửa đổi).
- Bước 3: Nhận thông báo đóng BHXH và thực hiện nộp tiền hàng tháng/quý;
- Bước 4: Lưu giữ sổ BHXH và theo dõi quá trình đóng.
Giải đáp những thắc mắc thường gặp về BHXH đối với hộ kinh doanh
Từ ngày 01/7/2025, quy định mới yêu cầu chủ hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH đã tạo ra không ít băn khoăn, nhất là với những trường hợp đang ở giai đoạn chuyển đổi. Dưới đây là các thắc mắc thường gặp và giải đáp từ terra:
Chủ hộ kinh doanh đã đủ tuổi nghỉ hưu có cần đóng BHXH bắt buộc từ 01/7/2025?
Trả lời: Không.
Theo khoản 7 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh đã đủ tuổi nghỉ hưu thì không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, trừ trường hợp thời gian đóng BHXH còn thiếu tối đa 06 tháng quy định tại khoản 7 Điều 33 Luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Chủ hộ kinh doanh đang tham gia BHXH tại doanh nghiệp khác có phải đóng thêm cho hộ kinh doanh?
Trả lời: Không.
Khi đã đóng BHXH ở một đơn vị (theo hợp đồng lao động đáp ứng điều kiện), chủ doanh nghiệp không cần đóng trùng cho tư cách chủ hộ kinh doanh. Tuy nhiên, cần thông báo rõ với cơ quan BHXH nơi quản lý hộ kinh doanh để cập nhật thông tin, tránh phát sinh nghĩa vụ đóng thừa và khó khăn khi quyết toán sau này.
Cách chuyển từ BHXH tự nguyện sang BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh
Trả lời: có thể chuyển đổi, chủ hộ cần:
- Báo giảm BHXH tự nguyện tại cơ quan BHXH đang quản lý (hoặc qua Cổng Dịch vụ công BHXH Việt Nam).
- Đăng ký tham gia BHXH bắt buộc với tư cách chủ hộ kinh doanh, kèm hồ sơ theo quy định.
Việc chuyển đổi giúp thời gian đóng BHXH tự nguyện được bảo lưu, sau đó cộng chung với thời gian đóng bắt buộc để tính chế độ về sau.
Chủ doanh nghiệp có phải đóng BHXH?
Trả lời: Có:
Theo khoản 1, Điều 2 Luật BHXH năm 2024, kể cả không hưởng tiền lương thì vẫn thuộc đối tượng đóng BHXH bắt buộc:
i) Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã có hưởng tiền lương;
…
n) Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã không hưởng tiền lương.
Dịch vụ BHXH từ giải pháp tiền lương trọn gói terra Payroll
Dịch vụ tính lương trọn gói terra Payroll (cho doanh nghiệp) và trong đó có dịch vụ BHXH. Đây là công việc phức tạp, liên quan đến nhiều biểu mẫu, thời hạn và quy định pháp luật.
Từ ngày 01/7/2025, Luật BHXH sửa đổi chính thức có hiệu lực, mang đến yêu cầu chặt chẽ hơn đối với doanh nghiệp trong việc quản lý và thực hiện nghĩa vụ BHXH cho người lao động. Không chỉ dừng lại ở việc trả lương đúng hạn, doanh nghiệp còn phải đồng thời đảm bảo toàn bộ quá trình tham gia, báo tăng – báo giảm và chốt sổ BHXH đều chính xác và kịp thời.
Hiểu được điều đó, terra Payroll cung cấp dịch vụ BHXH từ giải pháp tiền lương trọn gói, giúp doanh nghiệp:
- Tư vấn và đăng ký BHXH bắt buộc cho chủ hộ và người lao động, đảm bảo đúng đối tượng và mức đóng theo quy định mới;
- Thực hiện báo tăng, báo giảm, chốt sổ BHXH nhanh chóng khi có biến động nhân sự;
- Kiểm tra và đối chiếu thông tin trên sổ BHXH, mã số BHXH, quá trình đóng để tránh sai lệch;
- Lập báo cáo và làm việc với cơ quan BHXH thay cho doanh nghiệp, giúp tiết kiệm thời gian và hạn chế rủi ro phạt;
- Hỗ trợ giải đáp mọi tình huống phát sinh, từ tra cứu quá trình đóng đến điều chỉnh thông tin.
Tổng kết
Như vậy, từ 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH là yêu cầu pháp lý mới. Nắm rõ mức đóng, hồ sơ và quy trình đăng ký sẽ giúp bạn tuân thủ quy định, bảo vệ quyền lợi an sinh và tránh rủi ro bị xử phạt.
