Quy định làm thêm giờ luôn là chủ đề được người lao động và doanh nghiệp quan tâm, nhất là khi khối lượng công việc tăng cao theo mùa vụ. Bài viết dưới đây từ terra-flat sẽ giúp bạn nắm rõ toàn bộ quy định về làm thêm giờ mới nhất, bao gồm quy định thời gian làm thêm giờ, giới hạn thời gian làm thêm giờ tối đa, điều kiện, cách tính lương tăng ca và các mức xử phạt. Nhờ đó, doanh nghiệp vận hành đúng luật và người lao động bảo vệ được quyền lợi của mình.
Quy định về làm thêm giờ theo luật lao động
Thời gian làm thêm giờ
Thời gian làm thêm giờ là khoảng thời gian người lao động làm việc vượt quá giờ làm việc bình thường theo luật hoặc thỏa thuận trong hợp đồng. Đây cũng là căn cứ để tính quy định về giờ làm thêm và theo dõi số giờ làm việc tối đa trong 1 tuần.
Theo Bộ luật Lao động 2019, mọi giờ làm vượt quá 8 giờ/ngày hoặc 48 giờ/tuần đều được tính là tăng ca. Khoảng thời gian này phải được trả lương theo mức cao hơn lương giờ bình thường. Khái niệm này giúp phân biệt rõ giữa giờ làm chuẩn và qui định tăng ca để tránh nhầm lẫn khi tính lương, thưởng hoặc nghỉ bù.
Điều kiện để sử dụng người lao động làm thêm giờ
Doanh nghiệp chỉ được yêu cầu người lao động làm thêm khi đáp ứng đồng thời cả 3 điều kiện:
1. Có sự đồng ý của người lao động
Phải được thể hiện bằng văn bản, email hoặc thông báo ký nhận.
Không được “ép buộc theo văn hóa doanh nghiệp”, dù không nói ra.
2. Bố trí đảm bảo sức khỏe
Trang bị đầy đủ phương tiện bảo hộ với ngành đặc thù.
Không xếp ca liên tục từ ca đêm sang ca ngày gây kiệt sức.
3. Không vượt quá giới hạn luật định
12 giờ/ngày – 40 giờ/tháng (số giờ tăng ca tối đa 1 tháng theo luật) – 200/300 giờ/năm. Con số 40 giờ cũng chính là quy định số giờ làm thêm trong 1 tháng mà doanh nghiệp phải tuyệt đối tuân thủ.
Ví dụ:
Doanh nghiệp điện tử thường tăng ca 2–3 giờ/ngày trong mùa cao điểm, nhưng muốn tăng lên 4–5 giờ/ngày phải được NLĐ đồng ý + báo cáo Sở LĐTBXH nếu dự kiến vượt 200h/năm.
Trường hợp sử dụng người lao động làm thêm không quá 300 giờ/năm
Theo Nghị định 145/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp trong các lĩnh vực sau có thể tổ chức làm thêm từ trên 200 giờ đến 300 giờ/năm:
- Sản xuất, gia công xuất khẩu: dệt may, linh kiện điện tử, chế biến thủy sản
- Cấp thoát nước, viễn thông
- Sản xuất năng lượng, lọc hóa dầu
- Một số ngành yêu cầu xử lý công việc cấp bách không thể trì hoãn
Điều kiện áp dụng:
- Có văn bản thông báo cho Sở Lao động – Thương binh & Xã hội trước khi thực hiện.
- Có thỏa thuận bằng văn bản với từng người lao động.
- Bảo đảm thời gian nghỉ bù và an toàn lao động.
Các ngành nghề này thường xuất hiện biến động đơn hàng, vì vậy yêu cầu tuân thủ chặt chẽ quy định về làm thêm giờ mới nhất để tránh vượt trần.
Một số quy định về việc làm thêm giờ theo Nghị định 145/2020/NĐ-CP
Nghị định 145/2020 nêu rõ các mốc giới hạn sau:
Quy định về giới hạn số giờ làm thêm
Theo Điều 62 Nghị định 145/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp phải tuân thủ đầy đủ giới hạn về thời gian làm thêm giờ sau:
Không vượt quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày.
- Trường hợp áp dụng chế độ làm việc theo tuần, tổng số giờ làm việc bình thường + làm thêm không vượt quá 12 giờ/ngày.
- Số giờ tăng ca tối đa 1 tháng: 40 giờ.
- Tổng số giờ làm thêm trong 01 năm không vượt quá 200 giờ, trừ các ngành nghề được phép tăng lên 300 giờ/năm theo quy định của Bộ luật Lao động và phụ lục ban hành kèm theo Nghị định.
Điểm cần lưu ý: doanh nghiệp phải theo dõi chi tiết tổng số giờ tăng ca theo tháng–quý–năm để không vi phạm quy định về giờ làm thêm, đồng thời không vượt số giờ làm việc tối đa trong 1 tuần theo luật.
Thông báo về việc tổ chức làm thêm từ trên 200 giờ/năm đến 300 giờ/năm
Doanh nghiệp phải báo cáo bằng văn bản gồm:
- Tên doanh nghiệp, ngành nghề
- Lý do tổ chức làm thêm (đơn hàng tăng, nhu cầu sản xuất)
- Số lượng NLĐ dự kiến
- Số giờ tăng ca theo từng giai đoạn
Nếu không báo cáo: Bị phạt từ 5 – 10 triệu đồng tùy số lượng lao động bị huy động.
Quy định làm thêm giờ trong các trường hợp đặc biệt
Doanh nghiệp có quyền yêu cầu NLĐ làm thêm mà không cần sự đồng ý khi:
- Thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, phòng chống thiên tai, dịch bệnh
- Giải quyết sự cố về kỹ thuật gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất hoặc đời sống
- Xử lý vấn đề mang tính cấp bách không thể trì hoãn
Tuy nhiên:
✔ Vẫn phải trả lương tăng ca đủ
✔ Sau khi tình huống ổn định phải bố trí nghỉ bù hợp lý
Quy định thời giờ làm việc, làm thêm giờ đối với lao động trẻ em
1) Trẻ dưới 13 tuổi
Nhóm lao động này chỉ được phép tham gia các công việc mang tính nghệ thuật, quảng cáo hoặc hoạt động sáng tạo không gây hại đến sự phát triển thể chất và tinh thần. Pháp luật nghiêm cấm hoàn toàn việc làm thêm giờ và làm việc ban đêm đối với trẻ dưới 13 tuổi. Doanh nghiệp phải bảo đảm có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện theo pháp luật và tuân thủ điều kiện lao động đặc thù dành cho trẻ nhỏ.
2) Trẻ từ 13–15 tuổi
- Thời giờ làm việc không vượt quá 4 giờ/ngày và 20 giờ/tuần, đồng thời không được làm thêm giờ dưới bất kỳ hình thức nào.
- Trẻ trong độ tuổi này cũng không được làm việc vào ban đêm từ 22h đến 6h để bảo đảm an toàn sức khỏe và sự phát triển tự nhiên.
- Các công việc được phép phải thuộc danh mục “công việc nhẹ” do Bộ LĐTBXH ban hành và không ảnh hưởng đến việc học văn hóa.
3) Người từ 15–18 tuổi
Nhóm lao động chưa thành niên này được phép làm việc nhiều hơn nhưng vẫn nằm trong sự kiểm soát nghiêm ngặt của pháp luật. Họ không được làm thêm quá 8 giờ/ngày, chỉ được tăng ca với các công việc được liệt kê là “công việc nhẹ” và không độc hại. Ngoài ra, người từ 15–18 tuổi không được làm việc ban đêm từ 22h–6h, trừ một số nghề đặc thù được pháp luật cho phép và có giám sát chặt chẽ.
Các trường hợp doanh nghiệp không được phép yêu cầu người lao động làm thêm giờ
Doanh nghiệp tuyệt đối không được tăng ca đối với:
- Phụ nữ mang thai tháng thứ 7 (hoặc tháng 6 vùng xa)
- Người đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi
- Người khuyết tật nặng
- Người đang điều trị bệnh hoặc có kết luận sức khỏe yếu
- Người làm công việc nặng nhọc, độc hại không đủ điều kiện
Hình phạt:
- Phạt từ 20 – 75 triệu đồng
- Buộc trả tiền lương tăng ca + bồi thường sức khỏe
Cách tính tiền lương làm thêm giờ và làm việc vào ban đêm
Theo Điều 98 Bộ luật Lao động 2019, tiền làm thêm giờ và tiền làm việc ban đêm được tính theo các mức phần trăm khác nhau tùy thời điểm làm thêm. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết, chia theo từng trường hợp và kèm ví dụ thực tế.
Công thức chung để tính lương làm thêm giờ
| Tiền lương tăng ca | = | Lương giờ thực trả | x | Hệ số theo luật | x | Số giờ làm thêm |
Trong đó:
- Lương giờ = Lương tháng / (26×8)
(26 là số ngày công chuẩn theo luật, 8 là số giờ làm việc bình thường)
Việc xác định đúng lương giờ rất quan trọng vì đây là nền tảng để tính đúng tiền tăng ca theo từng mốc thời gian làm thêm.
Mức tính lương làm thêm giờ vào ngày thường
Mức hưởng: ít nhất 150% so với lương của giờ làm việc bình thường.
Công thức:
| Tiền tăng ca ngày thường | = | Lương giờ | x | 150% | x | Số giờ làm thêm |
Ví dụ:
Lương tháng: 9.000.000đ → Lương giờ = 9.000.000 / (26×8) = 43.269đ/giờ
Làm thêm 2 giờ ngày thường: 43.269 × 150% × 2 = 129.807đ
Mức tính lương làm thêm giờ vào ngày nghỉ hằng tuần
Mức hưởng: 200% lương giờ tiêu chuẩn.
Công thức:
| Tiền tăng ca ngày nghỉ | = | Lương giờ | x | 200% | x | Số giờ làm thêm |
Mức tính lương làm thêm giờ vào ngày nghỉ lễ/ Tết, ngày nghỉ có hưởng lương
Mức hưởng: 300%, chưa kể nếu người lao động đi làm vào ngày lễ còn có thể hưởng thêm lương của ngày lễ theo chế độ.
| Tiền tăng ca ngày lễ | = | Lương giờ | x | 300% | x | Số giờ làm thêm |
Xem thêm: Làm tết lương nhân mấy
Giải đáp các thắc mắc phổ biến về luật làm thêm giờ
Các câu trả lời dưới đây đều tuân theo quy định về làm thêm giờ mới nhất:
Làm thêm giờ có được tính đóng BHXH hay không?
Không. Chỉ tính trên lương cơ bản theo hợp đồng, không bao gồm tiền tăng ca.
Thời gian tăng ca có được cộng vào giờ tiêu chuẩn để tính phép năm?
Không. Phép năm chỉ dựa trên thời gian làm việc bình thường.
Người lao động có quyền từ chối tăng ca hay sẽ bị xử lý kỷ luật?
Có quyền từ chối. Mọi hành vi ép buộc đều bị phạt theo luật.
Theo quy định mới, tối đa một ngày được làm thêm bao nhiêu tiếng?
Không quá 4 giờ tăng ca/ngày – tổng 12 giờ bao gồm làm việc bình thường.
Doanh nghiệp có thể yêu cầu người khuyết tật tăng ca hay không?
Không, trừ khi họ đồng ý bằng văn bản.
Trẻ em lao động có được phép làm thêm giờ theo luật?
Dưới 15 tuổi: không được tăng ca.
15–18 tuổi: chỉ tăng ca nếu công việc nhẹ.
Công ty ép buộc làm thêm khi chưa có sự đồng thuận có bị phạt không?
Có. Phạt hành chính + bồi thường tổn thất sức khỏe + trả lương tăng ca đúng luật.
Dịch vụ tính lương – Giải pháp Payroll chính xác & tiết kiệm cho doanh nghiệp từ terra
Tự động hóa quy trình: Hệ thống tự động tổng hợp giờ làm, nghỉ phép, tăng ca và các biến động lương, giúp giảm tới 90% thời gian xử lý.
Tính lương chuẩn xác & đúng luật: Công nghệ kết hợp chuyên gia HR áp dụng công thức theo từng doanh nghiệp, luôn cập nhật quy định BHXH – Thuế TNCN mới nhất.
Một nền tảng duy nhất: Tích hợp chấm công, hợp đồng, BHXH, thuế, bảng lương và phiếu lương trên Terra HR System, truy cập dễ dàng bằng web và mobile.
Báo cáo & gửi phiếu lương tự động: Tự động tạo báo cáo và gửi phiếu lương bảo mật đến từng nhân viên.
BPaaS – Dịch vụ vận hành trọn gói: Mô hình “Business Process as a Service” giúp doanh nghiệp giao toàn bộ quy trình lương cho Terra, tối ưu chi phí và giảm tải cho HR.
Liên hệ ngay với terra để nhận tư vấn chi tiết!
Kết luận
Nắm vững quy định làm thêm giờ và quy định về thời gian làm thêm giờ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, còn người lao động bảo vệ quyền lợi của mình. Trong bối cảnh số giờ tăng ca ngày càng cần thiết, việc tính lương đúng – đủ càng quan trọng. Doanh nghiệp có thể sử dụng dịch vụ tính lương, dịch vụ payroll, dịch vụ tính tiền lương của terra-flat để tối ưu chi phí, giảm sai sót và đảm bảo minh bạch.
