Lương cơ bản là một khái niệm trong lĩnh vực hành chính nhân sự. Hiểu rõ về khái niệm này sẽ giúp người lao động đảm bảo quyền lợi và hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chính sách minh bạch và thu hút nhân tài hiệu quả. Bài viết của terra sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về loại lương này trong quá trình làm việc thực tế.
Lương cơ bản là gì?
Lương cơ bản là mức lương thoả thuận tối thiểu giữa người lao động và người sử dụng lao động, được ghi nhận trong hợp đồng và là căn cứ để tính toán các khoản lương, phụ cấp cùng các chế độ khác. Đây là khoản tiền cố định hàng tháng mà người lao động nhận được (chưa bao gồm các khoản khác).
Quy định pháp luật về lương cơ bản
Mức lương cơ bản hiện tại chịu sự điều chỉnh chặt chẽ của Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản pháp luật liên quan. Trong đó, quy định quan trọng nhất là mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ ban hành định kỳ theo Nghị định 74/2024/NĐ-CP. Ngoài ra, mức lương tối thiểu vùng sẽ là căn cứ để các doanh nghiệp không trả lương thấp hơn ngưỡng quy định tại Điều 90, Bộ luật Lao động 2019.
Đặc biệt, các quy định về mức lương cứng theo hợp đồng còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc tính toán các khoản đóng BHXH, BHYT, BHTN cũng như các chế độ thai sản, ốm đau, hưu trí. Đây là các khoản bắt buộc trích từ tiền lương, căn cứ theo mức lương được ghi trong hợp đồng lao động, được quy định rõ trong Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và hướng dẫn thực hiện tại các Thông tư liên tịch của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính, Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
Do đó, các doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật các Nghị định và Thông tư mới nhất, đặc biệt là các văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội, để đảm bảo tuân thủ pháp luật về tiền lương, tránh rủi ro bị xử phạt theo quy định tại Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
Phân biệt lương cơ bản với các loại lương khác
Để tránh nhầm lẫn trong quá trình quản lý và tính toán tiền lương, người lao động và doanh nghiệp cần hiểu rõ khái niệm và phân biệt rõ so với các mức lương khác. Việc nắm rõ định nghĩa và vai trò của các loại lương giúp đảm bảo quyền lợi, tuân thủ pháp luật và xây dựng chính sách đãi ngộ hợp lý.
| Loại lương | Khái niệm | Ghi chú |
|---|---|---|
| Lương cơ bản | Mức lương cố định được ghi trong hợp đồng lao động, là cơ sở để tính các khoản như BHXH, BHYT, phép năm, tăng ca,… | Không bao gồm phụ cấp, thưởng. Không được thấp hơn lương tối thiểu vùng đối với công việc đơn giản. |
| Lương tối thiểu vùng | Mức lương sàn tối thiểu do Chính phủ quy định theo từng vùng địa lý, áp dụng cho công việc giản đơn trong điều kiện lao động bình thường. | Là căn cứ để xây dựng mức lương cứng. Cập nhật theo từng năm bởi Nhà nước. |
| Lương gộp (Gross) | Tổng thu nhập trước khi trừ các khoản bắt buộc như BHXH, BHYT, BHTN và thuế TNCN. | Lương “trên giấy tờ”. Người lao động cần tính toán để biết lương thực nhận. |
| Lương thực nhận | Số tiền thực tế người lao động nhận về sau khi đã trừ hết các khoản bắt buộc từ lương gộp (Gross). | Là lương “cầm tay”. Phản ánh thu nhập thực tế hàng tháng của người lao động. |
Lưu ý: Lương cơ bản có thể là một phần của lương gộp (Gross), nhưng không phải là toàn bộ. Khi ký hợp đồng, người lao động nên làm rõ mức lương nào được áp dụng để tránh hiểu lầm.
Xem thêm: Cách tính lương gross sang net
Cách xác định và áp dụng lương cơ bản
Việc xác định và áp dụng các mức lương trong thực tế đòi hỏi sự tuân thủ các quy định pháp luật và cách tính toán cụ thể tùy thuộc vào đối tượng lao động. Dưới đây là các phương pháp phổ biến để tính toán mức lương này.
Tính lương cơ bản theo lương tối thiểu vùng
Mức lương chính của người lao động làm việc trong các doanh nghiệp ngoài Nhà nước thường được xác định dựa trên mức lương tối thiểu vùng áp dụng tại khu vực hoạt động. Mỗi doanh nghiệp sẽ có cách riêng để xác định mức lương cơ bản bao nhiêu là phù hợp, tuy nhiên, không thấp hơn mức tối thiểu phù hợp với vùng mà doanh nghiệp đặt trụ sở hoặc nơi làm việc chính của họ. Mức lương này được Chính phủ phân chia thành 4 vùng địa lý khác nhau, cụ thể như sau:
- Vùng I: 4.960.000 đồng/tháng
- Vùng II: 4.410.000 đồng/tháng
- Vùng III: 3.860.000 đồng/tháng
- Vùng IV: 3.450.000 đồng/tháng
Tính lương cơ bản theo hệ số lương (áp dụng cho khối Nhà nước)
Đối với cán bộ, công chức, viên chức trong khu vực Nhà nước, mức lương cơ bản hiện nay được tính toán dựa trên công thức riêng biệt, sử dụng hệ số lương và mức lương cơ sở:
Lương cơ bản = Mức lương cơ sở × Hệ số lương
Trong đó:
- Mức lương cơ sở là con số do Nhà nước quy định và có thể thay đổi theo từng giai đoạn (ví dụ, 2.340.000 đồng/tháng vào năm 2025).
- Hệ số lương phụ thuộc vào từng chức danh, ngạch, bậc cụ thể của mỗi cá nhân.
Ví dụ: Nếu mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng và một công chức có hệ số lương là 2,5, thì lương cứng của họ sẽ là 2.340.000 × 2,5 = 5.850.000 đồng/tháng.
Tính lương cơ bản theo ngày công thực tế
Trong trường hợp người lao động làm việc theo số ngày công thực tế trong tháng, lương cứng sẽ được điều chỉnh tương ứng. Công thức tính toán được áp dụng như sau:
Lương cơ bản = (Lương tháng / Số ngày công chuẩn trong tháng) × Số ngày làm việc thực tế
Ví dụ: Giả sử một người lao động có mức lương theo tháng là 5.000.000 đồng, số ngày công chuẩn trong tháng là 26 ngày. Nếu trong tháng đó người lao động chỉ làm việc thực tế 22 ngày, thì mức lương cứng mà họ nhận được sẽ là: 5.000.000 / 26 × 22 = 4.230.769 đồng.
Xem thêm: Phần mềm lương phổ biến hiện nay
Vai trò của lương cơ bản đối với doanh nghiệp & người lao động
Không chỉ là một con số, lương cứng còn có tầm ảnh hưởng quan trọng đến người lao động và doanh nghiệp. Việc hiểu rõ vai trò của lương cứng giúp nâng cao quyền lợi cá nhân và xây dựng sự phát triển ổn định cho tổ chức.
Đối với người lao động:
Lương cơ bản là nền tảng tài chính vững chắc, đảm bảo quyền lợi thiết yếu. Đây không chỉ là nguồn thu nhập cố định mà còn là cơ sở tính toán các khoản bảo hiểm và chế độ phúc lợi khác. Do đó, có thể thấy lương cứng quan trọng như thế nào đối với người lao động.
- Đảm bảo quyền lợi tối thiểu: Lương cứng là khoản thu nhập chắc chắn, giúp người lao động trang trải các chi phí sinh hoạt cơ bản và là nền tảng cho các khoản thu nhập khác.
- Cơ sở tính toán chế độ: Đây là căn cứ để tính toán các khoản đóng bảo hiểm, trợ cấp thất nghiệp, lương hưu, và các chế độ phúc lợi khác, đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động.
- Minh bạch trong thu nhập: Giúp người lao động hiểu rõ thành phần cố định trong tổng thu nhập của mình.
Đối với doanh nghiệp:
Việc quản lý lương cơ bản là yêu cầu bắt buộc để tuân thủ pháp luật. Hơn nữa, đây là nền mống để xây dựng cấu trúc lương công bằng, thu hút và giữ chân nhân tài. Một chính sách lương cạnh tranh còn giúp doanh nghiệp quản lý ngân sách hiệu quả và phát triển bền vững.
- Tuân thủ pháp luật: Việc xây dựng và chi trả lương đúng quy định là điều bắt buộc giúp doanh nghiệp tránh các trường hợp có thể bị xử phạt.
- Xây dựng cấu trúc lương: Lương cứng là nền tảng để thiết lập các bậc lương, hệ số lương và cơ cấu tổng thu nhập cho từng vị trí, đảm bảo tính công bằng và minh bạch nội bộ.
- Quản lý ngân sách hiệu quả: Xác định lương cứng giúp doanh nghiệp dự toán chi phí nhân sự chính xác, quản lý ngân sách hiệu quả và đưa ra quyết định tuyển dụng phù hợp.
- Thu hút và giữ chân nhân tài: Mức lương cạnh tranh, cùng với các phúc lợi khác là yếu tố quan trọng thu hút ứng viên chất lượng, khuyến khích nhân viên gắn bó lâu dài với công ty.
Câu hỏi thường gặp
Khi xây dựng chính sách lương, nhiều câu hỏi thường nảy sinh xoay quanh các khái niệm phức tạp như lương cơ bản, phụ cấp và các khoản khấu trừ. Để giúp bạn có cái nhìn rõ ràng và giải quyết vấn đề nhanh chóng, terra đã tổng hợp những câu hỏi phổ biến nhất.
Lương dùng để đóng BHXH có phải là lương cơ bản không?
Không. Mức lương đóng BHXH là mức lương ghi trong hợp đồng lao động, gồm lương cơ bản và các khoản phụ cấp khác.
Lương cơ bản có phải là lương thực nhận không?
Không. Lương theo hợp đồng là mức thỏa thuận ban đầu, chưa bao gồm phụ cấp, thưởng hay các khoản khấu trừ. Lương thực nhận thường cao hơn hoặc thấp hơn tùy theo các khoản cộng/trừ.
Lương cơ bản có thay đổi theo thời gian không?
Có. Lương cứng có thể thay đổi khi có điều chỉnh từ doanh nghiệp, khi người lao động được tăng lương hoặc theo mức lương tối thiểu vùng do Nhà nước quy định.
Doanh nghiệp trả lương cơ bản thấp thì bị xử phạt như thế nào?
Theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, nếu doanh nghiệp trả lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng do Nhà nước quy định, sẽ bị xử phạt hành chính từ 20 đến 75 triệu đồng. Mức phạt tùy thuộc vào số lượng người lao động bị vi phạm và tính chất tái phạm, nhằm bảo vệ quyền lợi tối thiểu của người lao động.
terra hỗ trợ dịch vụ tính lương hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả
Việc quản lý và tính toán lương thưởng đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối và tuân thủ chặt chẽ. Khi doanh nghiệp phát triển, gánh nặng hành chính liên quan đến tiền lương có thể tiêu tốn thời gian và nguồn lực. Đây chính là lúc dịch vụ tính tiền lương terra Payroll trở thành giải pháp tối ưu giúp doanh nghiệp giải phóng khỏi các tác vụ phức tạp, từ đó tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi. Với dịch vụ Payroll chuyên nghiệp, terra mang đến nhiều sự tiện lợi như:
- Tính lương chính xác, đúng hạn: Bao gồm lương cơ bản, làm thêm, phụ cấp, hoa hồng… theo đúng quy định pháp luật mới nhất.
- Xử lý các khoản trích nộp bắt buộc: BHXH, BHYT, BHTN, thuế TNCN… được kê khai và nộp đúng hạn, đảm bảo tuân thủ pháp luật.
- Báo cáo minh bạch, dễ kiểm soát: Các báo giá dịch vụ tính lương của terra được trình bày chi tiết hỗ trợ phân tích chi phí và ra quyết định quản trị.
- Cập nhật pháp luật thường xuyên: Đội ngũ chuyên gia theo sát thay đổi luật lao động và thuế, đảm bảo doanh nghiệp luôn đúng quy định.
- Gói dịch vụ linh hoạt, tối ưu chi phí: Tùy chọn dịch vụ theo quy mô và nhu cầu, dễ dàng yêu cầu báo giá chi tiết.
Nếu doanh nghiệp bạn đang tìm kiếm gói dịch vụ tính lương để tối ưu hóa quy trình quản lý tiền lương, hãy liên hệ ngay với terra. Gọi đến Hotline +84 28 7102 0608, bạn sẽ nhận được tư vấn chi tiết về các dịch vụ tính lương thuê ngoài và báo giá cụ thể giúp doanh nghiệp định hướng chính sách đãi ngộ và tối ưu chi phí nhân sự một cách hiệu quả nhất.
Liên hệ ngay với terra để nhận được tư vấn và đề xuất giải pháp phù hợp nhất nhé!
Tổng kết
Lương cơ bản là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động và quá trình phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Do đó, việc hiểu rõ về lương cơ bản giúp bạn dễ dàng nắm bắt chính sách đãi ngộ tốt hơn. Để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích, bạn có thể tham khảo các bài viết tại terra.
