Trong quá trình làm việc, chế độ ốm đau dài ngày như “tấm lá chắn” giúp người lao động giảm bớt gánh nặng tài chính và có thêm thời gian phục hồi sức khỏe. Bài viết dưới đây terra sẽ mang đến thông tin đầy đủ về điều kiện hưởng chế độ ốm đau dài ngày, mức trợ cấp, quy trình làm hồ sơ nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng.
Tổng quan về chế độ ốm đau dài ngày
Để được hưởng chế độ ốm đau dài ngày, NLĐ cần mắc bệnh thuộc danh mục do Bộ Y tế quy định. Vì vậy, việc nắm rõ danh mục bệnh là điều kiện tiên quyết để đảm bảo quyền lợi.
Chế độ ốm đau dài ngày là gì?
Theo Luật BHXH 2024, Nghị định 158/2025/NĐ-CP, và Thông tư 12/2025/TT-BNV, chế độ ốm đau dài ngày là quyền lợi do BHXH chi trả khi người lao động (NLĐ) phải nghỉ việc để điều trị các bệnh nằm trong Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành.
Quyền lợi này chỉ áp dụng sau khi NLĐ đã sử dụng hết số ngày nghỉ ốm hưởng BHXH tối đa trong năm theo quy định của Luật BHXH 2024. Chế độ này nhằm hỗ trợ bù đắp một phần thu nhập trong thời gian điều trị kéo dài, góp phần đảm bảo an sinh cho NLĐ và tạo điều kiện thuận lợi khi quay lại công việc.
Xem thêm: Theo Luật BHXH 2024, giấy nghỉ ốm hưởng BHXH tối đa bao nhiêu ngày?
Các bệnh nằm trong danh mục được hưởng chế độ ốm đau dài ngày
Từ 01/7/2025, danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày sẽ được áp dụng theo Phụ lục I Thông tư 25/2025/TT-BYT. Danh mục này được xây dựng trên cơ sở mã bệnh ICD-10, bao gồm nhiều nhóm bệnh điển hình như: lao, phong, viêm gan virus mạn, suy thận mạn, ung thư, bệnh tim bẩm sinh phức tạp,…
So với trước đây (Thông tư 46/2016/TT-BYT), danh mục mới đã được cập nhật và mở rộng, đảm bảo phù hợp hơn với thực tế điều trị và chính sách BHXH hiện hành.
Những thay đổi về chế độ ốm đau dài ngày theo Luật BHXH 2024
Bên cạnh điều chỉnh về thời gian nghỉ, một điểm quan trọng khác của chế độ ốm đau dài ngày là thay đổi về mức hưởng trợ cấp, được quy định rõ theo số năm đóng BHXH.
Điều chỉnh thời gian nghỉ hưởng chế độ ốm đau dài ngày
Theo Luật BHXH 2024, thời gian nghỉ hưởng chế độ ốm đau thông thường (không thuộc bệnh dài ngày) phụ thuộc vào thâm niên đóng BHXH và điều kiện làm việc, tối đa từ 30-70 ngày/năm.
Sau khi sử dụng hết thời gian tối đa này mà NLĐ vẫn phải điều trị bệnh trong danh mục bệnh dài ngày, người lao động sẽ được chuyển sang hưởng theo chế độ ốm đau dài ngày.
Lưu ý: Nếu thời gian nghỉ ốm trùng với nghỉ phép, nghỉ hưởng lương khác hoặc trùng với thời gian nghỉ thai sản/ dưỡng sức, phần thời gian trùng sẽ không tính để hưởng chế độ ốm đau.
Thay đổi mức hưởng chế độ ốm đau dài ngày
Theo Luật BHXH 2024 và Thông tư 12/2025/TT-BNV, tỷ lệ hưởng chế độ ốm đau dài ngày được điều chỉnh theo số năm đóng BHXH, cụ thể:
- 65% mức tiền lương đóng BHXH (từ 30 năm trở lên).
- 55% (từ 15 đến dưới 30 năm).
- 50% (dưới 15 năm).
Mức hưởng được tính theo tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, quy đổi 24 ngày công/ tháng.
Xem thêm: Mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo Luật mới từ 01/07/2025.
Quy định về nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau dài ngày
Để được hưởng chế độ ốm đau dài ngày, NLĐ cần có giấy tờ y tế hợp lệ (Giấy ra viện hoặc Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH) ghi rõ mã bệnh theo ICD-10 thuộc danh mục bệnh dài ngày do Bộ Y tế ban hành.
Ngoài ra, nếu NLĐ đã nghỉ ốm đau từ 30 ngày trở lên trong năm nhưng sức khỏe chưa hồi phục, thì có thể được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe tối đa 10 ngày/năm trong vòng 30 ngày kể từ khi kết thúc thời gian nghỉ ốm đau.
Cách tính mức hưởng chế độ ốm đau dài ngày theo luật mới
Để đảm bảo quyền lợi, người lao động cần hiểu rõ cách tính trợ cấp ốm đau dài ngày, bao gồm công thức và tỷ lệ chi tiết.
Công thức tính mức hưởng chính xác
Trường hợp nghỉ ốm đau thông thường (không phải bệnh dài ngày)
| Mức hưởng = (Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH × 75% × Số ngày nghỉ được hưởng) / 24 |
Trường hợp nghỉ điều trị bệnh dài ngày
| Mức hưởng = (Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH × tỷ lệ 65%/55%/50% × Số ngày nghỉ) / 24 |
Trong đó, tỷ lệ hưởng phụ thuộc vào số năm tham gia BHXH:
- 65% nếu đóng từ 30 năm trở lên.
- 55% nếu đóng từ 15 đến dưới 30 năm.
- 50% nếu đóng dưới 15 năm.
Một số lưu ý khi tính
- Ngày lẻ: 1 ngày = mức hưởng theo tháng / 24; dưới nửa ngày tính 0,5 ngày; từ nửa ngày đến dưới 1 ngày tính tròn 1 ngày.
- Tháng đầu tham gia hoặc tháng quay lại làm việc: tiền lương làm căn cứ tính hưởng là lương thực tế của tháng đó.
Ví dụ minh họa cách tính chế độ ốm đau dài hạn
Giả sử NLĐ A đóng BHXH được 12 năm, mức lương đóng BHXH là 12.000.000 đồng/tháng.
- A nghỉ ốm do viêm gan B mạn (thuộc bệnh dài ngày).
- Trong năm, A đã nghỉ ốm 40 ngày theo diện thông thường (điều kiện bình thường, thâm niên 12 năm → tối đa 40 ngày/năm).
- Sau đó, bác sĩ chỉ định nghỉ thêm 20 ngày để tiếp tục điều trị bệnh dài ngày.
Cách tính:
- 40 ngày đầu (75%): 12.000.000 × 75% × 40 / 24 = 15.000.000 đồng.
- 20 ngày tiếp (bệnh dài ngày, <15 năm → 50%): 12.000.000 × 50% × 20 / 24 = 5.000.000 đồng.
=> Tổng trợ cấp dự kiến = 20.000.000 đồng.
Điều kiện và hồ sơ hưởng chế độ ốm đau dài ngày
Ngoài việc đáp ứng điều kiện y tế và pháp lý, người lao động và doanh nghiệp cũng cần phối hợp trong việc chuẩn bị hồ sơ, nộp đúng thời hạn để chế độ được chi trả kịp thời.
Yêu cầu về điều kiện đối với người lao động
Người lao động được hưởng chế độ ốm đau dài ngày khi đáp ứng đủ các yêu cầu sau:
- Thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
- Nghỉ việc để điều trị bệnh nằm trong Danh mục bệnh dài ngày do Bộ Y tế ban hành.
- Có chứng từ y tế hợp lệ (giấy ra viện, giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH).
- Không thuộc các trường hợp bị loại trừ: tự gây thương tích, sử dụng ma túy trái phép, hoặc thời gian nghỉ trùng với nghỉ phép, nghỉ hưởng lương, thai sản,…
Hồ sơ hưởng chế độ ốm đau dài ngày cần chuẩn bị
- Giấy ra viện hoặc Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH (ghi rõ mã bệnh theo ICD-10 thuộc danh mục bệnh dài ngày).
- Danh sách người lao động do doanh nghiệp lập theo mẫu của cơ quan BHXH.
- Các giấy tờ liên quan khác (nếu có chỉ định phẫu thuật, phục hồi chức năng…).
Quy trình nộp hồ sơ và thời hạn giải quyết
- Người lao động: Nộp hồ sơ cho người sử dụng lao động trong vòng 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc.
- Người sử dụng lao động: Nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH trong vòng 07 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ.
- Cơ quan BHXH: Giải quyết và chi trả trong vòng 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
So sánh quy định cũ và Luật BHXH 2024 về chế độ ốm đau dài ngày
| Nội dung | Trước 01/7/2025 | Từ 01/7/2025 (Luật BHXH 2024 & văn bản hướng dẫn) |
| Căn cứ danh mục bệnh dài ngày | TT 46/2016/TT-BYT | TT 25/2025/TT-BYT – cập nhật danh mục và mã ICD-10 |
| Thời gian nghỉ ốm trong năm | Tối đa 30-70 ngày theo thâm niên & tính chất công việc | Giữ nguyên nguyên tắc, làm rõ cách tính thời gian không trùng với nghỉ khác |
| Mức hưởng giai đoạn đầu | ~75% lương đóng/ 24 ngày | 75% – được hướng dẫn chi tiết công thức tại TT 12/2025/TT-BNV |
| Sau khi hết mức tối đa (bệnh dài ngày) | Hưởng theo tỷ lệ 50-65% tùy thâm niên | Chuẩn hóa 50%/55%/65%, nguyên tắc tính ngày lẻ, tháng đầu/ tháng trở lại làm việc |
| Dưỡng sức sau ốm đau | Áp dụng có điều kiện | Rõ ràng: đã nghỉ ốm đau ≥30 ngày trong năm, được nghỉ tối đa 10 ngày/năm trong 30 ngày kể từ khi kết thúc kỳ ốm đau |
Lưu ý quan trọng để đảm bảo quyền lợi khi nghỉ ốm dài ngày
Để tránh bị từ chối hoặc chậm trễ trong quá trình giải quyết, NLĐ và doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm quan trọng khi chuẩn bị hồ sơ chế độ ốm đau dài ngày.
Các lỗi thường gặp khi lập hồ sơ
- Giấy tờ y tế không hợp lệ: Thiếu mã bệnh ICD-10 hoặc không nằm trong danh mục bệnh dài ngày.
- Thời gian nghỉ trùng với nghỉ phép năm, nghỉ hưởng lương khác → phần trùng sẽ không được tính hưởng.
- Nộp hồ sơ quá hạn: Sau 45 ngày kể từ ngày NLĐ quay lại làm việc.
Doanh nghiệp và người lao động cần chuẩn bị gì?
- Doanh nghiệp: Cần cập nhật nội quy và quy trình duyệt nghỉ ốm; chuẩn hóa mẫu biểu; áp dụng quy ước chấm công theo đơn vị “ngày làm việc/24”.
- Bộ phận nhân sự (HR): Cần được đào tạo về cách phân loại thời gian trùng (phép năm, nghỉ lương chuyên ngành, thai sản, dưỡng sức…) để hạn chế sai sót.
- Người lao động: Nên khám và điều trị tại cơ sở y tế có khả năng cấp chứng từ đúng chuẩn (ghi rõ mã ICD-10, ngày/giờ cụ thể) để hồ sơ hợp lệ và được duyệt nhanh chóng.
Những câu hỏi thường gặp về chế độ ốm đau dài ngày
Việc hiểu rõ những quy định liên quan sẽ giúp NLĐ và doanh nghiệp tránh sai sót, đồng thời đảm bảo quyền lợi hợp pháp. Dưới đây là loạt câu hỏi thường gặp về chế độ ốm đau dài ngày.
Nếu nghỉ việc để tiếp tục điều trị bệnh dài ngày thì có được hưởng chế độ ốm đau không?
Sau khi NLĐ đã hết thời hạn nghỉ ốm tối đa trong năm mà vẫn phải điều trị bệnh thuộc danh mục bệnh dài ngày, người lao động sẽ tiếp tục được hưởng chế độ theo tỷ lệ 65% – 55% – 50% tùy theo thâm niên đóng BHXH.
Có thể ủy quyền cho người khác nhận tiền chế độ ốm đau dài ngày được không?
BHXH cho phép NLĐ ủy quyền hợp pháp theo mẫu quy định. Hồ sơ cần có giấy ủy quyền hoặc hợp đồng ủy quyền kèm theo giấy tờ tùy thân của người được ủy quyền.
Xem thêm: Hướng dẫn cách ghi giấy ủy quyền bảo hiểm xã hội chi tiết, dễ hiểu.
Người lao động nghỉ ốm trong tháng đầu làm việc có phải đóng BHXH không?
NLĐ vẫn phải đóng BHXH theo quy định. Khi tính mức hưởng, căn cứ sẽ là tiền lương của chính tháng đó (do là tháng đầu tham gia BHXH).
Doanh nghiệp có phải đóng BHXH cho người lao động nghỉ ốm dài ngày không?
Doanh nghiệp và NLĐ vẫn thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH theo luật định. Tuy nhiên, khoản trợ cấp ốm đau sẽ do quỹ ốm đau – thai sản chi trả, không phải từ lương của doanh nghiệp.
Nếu nhân viên nghỉ ốm dài ngày kéo dài nhiều tháng, doanh nghiệp có quyền chấm dứt hợp đồng không?
Doanh nghiệp chỉ được chấm dứt HĐLĐ trong trường hợp phù hợp với Bộ luật Lao động và khi NLĐ thực sự không thể tiếp tục công việc, sau khi đã áp dụng mọi biện pháp hợp lý. Trước khi quyết định, doanh nghiệp nên tham vấn công đoàn hoặc luật sư để đảm bảo tính pháp lý.
Dịch vụ BHXH từ dịch vụ tính lương terra Payroll
Là một phần trong giải pháp tính lương trọn gói của dịch vụ Payroll, dịch vụ bảo hiểm xã hội (BHXH) được thiết kế để giúp doanh nghiệp giảm tải tối đa khối lượng công việc hành chính, đồng thời đảm bảo tính chính xác và tuân thủ pháp luật.
terra Payroll được phát triển bởi Công ty TNHH Vina Payroll Outsourcing (VPO) – công ty con của tập đoàn I-GLOCAL với hơn 20 năm kinh nghiệm tư vấn thuế, kế toán và đầu tư tại Nhật Bản. Nhờ đó, dịch vụ BHXH của terra không chỉ đơn thuần là xử lý thủ tục, mà còn mang đến giải pháp tối ưu và an toàn cho doanh nghiệp.
Kinh nghiệm và lợi thế vượt trội
- Đã hỗ trợ thành công hơn 200 khách hàng xử lý các vấn đề liên quan đến BHXH.
- Hiểu rõ quy trình và tác phong làm việc của cơ quan BHXH tại nhiều tỉnh thành, giúp thủ tục diễn ra nhanh chóng và hạn chế tối đa sai sót.
- Đội ngũ chuyên viên C&B giàu kinh nghiệm, đóng vai trò như một bộ phận nhân sự nội bộ của doanh nghiệp.
Các nghiệp vụ BHXH terra Payroll thực hiện
- Đăng ký, điều chỉnh, chốt sổ BHXH cho người lao động.
- Thực hiện báo tăng, báo giảm lao động tham gia BHXH.
- Lập và nộp báo cáo BHXH định kỳ theo quy định.
- Tư vấn, hướng dẫn và xử lý các tình huống phát sinh liên quan đến BHXH.
Tiện ích đi kèm
- Miễn phí sử dụng hệ thống quản trị nhân sự terra HR System khi đăng ký dịch vụ tính lương trọn gói.
- Tích hợp toàn bộ dữ liệu tính lương và BHXH trên cùng hệ thống, giúp quản lý đồng bộ và minh bạch.
- Đội ngũ terra kiểm tra kỹ lưỡng dữ liệu của dịch vụ tính tiền lương và thực hiện nghĩa vụ BHXH, đảm bảo không xảy ra sai sót ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động và uy tín doanh nghiệp.
Với chi phí hợp lý, doanh nghiệp vừa có dịch vụ BHXH chuyên nghiệp, vừa sở hữu hệ thống HRM hiện đại, tối ưu cả thời gian, công sức và chi phí vận hành. terra Payroll tự tin đồng hành cùng doanh nghiệp để mọi thủ tục BHXH trở nên nhanh gọn – chính xác – tuân thủ.
Liên hệ ngay với terra để nhận tư vấn chi tiết
Tổng kết
Tóm lại, chế độ ốm đau dài ngày là quyền lợi quan trọng giúp người lao động có thời gian điều trị bệnh mà vẫn được hỗ trợ tài chính từ bảo hiểm xã hội. Việc nắm rõ điều kiện hưởng, thời gian nghỉ và mức trợ cấp giúp người lao động yên tâm phục hồi sức khỏe, đảm bảo quyền lợi chính đáng trong suốt quá trình làm việc.
